35 lat od festiwalu we Wrocławiu
Autor: Paweł Skrzywanek
Historycznie, największym (tekst za Wikipedią) osiągnięciem Solidarności Polsko-Czechosłowackiej jest bez wątpienia Międzynarodowe Seminarium (konferencja) Europa Środkowa. Kultura na rozdrożu – pomiędzy totalitaryzmem a komercjalizmem, które trwało od 3 do 5 listopada 1989 we Wrocławiu. W Polsce było już po wyborach 4 Czerwca, powołano rząd Tadeusza Mazowieckiego, ale w Europie Środkowej nadal rządzili komunistyczni dyktatorzy.
Patronat nad historyczną, wrocławską sesją objęli Timothy Garton Ash, profesor Jan Błoński, prof. Czesław Hernas, prof. František Janouch, Adam Michnik, Jiří Pelikán, dr Vilém Prečan, Karel Schwarzenberg, Jan Józef Szczepański, Juliusz Żuławski.
W odbywającym się w tym czasie Festiwalu Czechosłowackiej Kultury Niezależnej wzięli udział pieśniarze i muzycy rockowi z Czechosłowacji, artyści emigracyjni m.in. Karel Kryl i Jaroslav Hutka, prezentowano filmy czeskiej „nowej fali”. Nie odbyła się niestety zapowiadana wystawa malarstwa i rzeźby niezależnych artystów plastyków z Czechosłowacji, która we wraz z jej kuratorem (studentem wrocławskiej PWSSP) Igorem Wójcikiem została aresztowana na granicy w Harrachovie. Przewożący wystawę Igor Wójcik był na granicy trzymany dwa dni, zanim oznajmiono im, że obrazy są “aresztowane”. Zamiast wystawy sztuki odbyła się symboliczna prezentacja pustych ram przekreślonych napisem ZAREKWIROWANO – co cieszyło się dużo większym odbiorem niż gdyby obrazy przejechały granicę i zostały wystawione. Większość artystów także zostało zatrzymanych na granicy czesko-polskiej, podobnie jak wielu Czechów i Słowaków pragnących wziąć udział w seminarium. Mimo granicznych utrudnień do Wrocławia dotarło jednak kilka tysięcy sąsiadów z południa. Często omijano punkty graniczne Polski i Czech jadąc przez NRD lub Związek Sowiecki, ale najwięcej dotarło poprzez punkty graniczne niekojarzące się z trasą na Wrocław. W miarę bez przeszkód można było polecieć z Pragi do Warszawy, z czego skorzystała jedna z najbardziej znanych czeskich dysydentek Petruška Šustrová
Niecałe dwa tygodnie później rozpoczęły się demonstracje w Pradze, Brnie i innych miastach Czechosłowacji. Zapoczątkowały one demokratyczne zmiany i doprowadziły do upadku systemu komunistycznego w tym kraju. Vaclav Havel nazwał wrocławskie wydarzenie ” preludium aksamitnej rewolucji”.
W 35 rocznicę tamtych wydarzeń z inicjatywy Ambasadora Republiki Czeskiej Břetislava Dančaka, przy współpracy Czeskiego Centrum w Warszawie i Centrum Historii Zajezdnia odbyły się w moim mieście: pokaz filmu “Braciszek Karel” w reżyserii Krystyny Krauze, wernisaż wystawy archiwalnych zdjęć z wydarzeń w Czechosłowacji w 1989r, wzruszający koncert czeskiego barda Jaroslava Hutki. Jako uczestnik SPCzS i świadek tamtych wydarzeń miałem zaszczyt poprowadzić spotkanie ze świadkami historii: Jolantą Piątek, Krystyną Krauze, Jarosławem Brodą oraz historykiem i autorem publikacji o historii SPCzS , dyrektorem ZN Ossolineum dr. Łukaszem Kamińskim. Dla mnie to było wzruszające spotkanie. ( kilka zdjęć)
